Εις τας 20 του μηνός <Φεβρ.> ο Κιουταχής προσέβαλεν τους εν τω Φαληρεί στρατοπευδευμένους πανταχόθεν να τους διώξει και αντικρουσθείς έλαβεν μεγάλην ζημιάν.

Πηγή: Ν. Κασομούλης, Στρατιωτικά ενθυμήματα της Επαναστάσεως των Ελλήνων (1821-1833). Προτάσσεται ιστορία του Αρματωλισμού, Γιάννης Βλαχογιάννης (εισ.-σημ.), τ. Β΄, Αθήναι, Χορηγία Παγκείου Επιτροπής, 1939, σ. 417.

Ήτον μετά την μεσημβρίαν, 1 ώρα (ή 7 καθ’ ημάς) τότες, <22 Απριλίου>, όταν είδαμεν από την Ράχην <όπου υπηρετούσαμεν> κατεβασμένους <εις τον κάμπον του Νέου Φαλήρου> μερικούς βρακοφορεμένους… - ο Αρχηγός ήλθεν! Φωνάζει ο στρατός, και εκινήθει όλος πλέον εις τη πεδιάδα, έδιωξαν τους εχθρούς τους εξέλθοντας <από την μάνδραν>…επληγώθει εν τω μέσω των ο Αρχηγός, κατά 4 μ.μ. (ή 10 ώρας), σχεδόν το δειλινόν, όστις καταβάς του ίππου του…όπως και να είμαι, εγώ μεταβαίνω εις Αίγιναν, όπου ελπίζω <εκεί> να ιατρευθώ• πλήν, εάν πεθάνω, σας παραγγέλλω, εσάς μάλιστα τους παντοτινούς συναγωνιστάς μου, να μενέτε ομονοιασμένοι και αχώριστοι• διότι έχετε πολλούς αντιζήλους να παλεύσετε…Πικροτέραν στιγμήν και φαρμακωτέραν εις καμμίαν περίστασιν δεν είχα δοκιμάσει. Εμείναμεν εις την μέσην ικανήν ώραν, χωρίς να κινούμεθα ούτε εδώθεν, ούτε εκείθεν. Εσυλλογίσθημεν εις ποίον έπρεπεν να υπάγωμεν να μας παρηγορήση; Ποίον να παρηγορήσωμεν; Επιστρέψαμεν οπίσω, ειδοποιούντες και τους λοιπούς να μείνουν εις την θέσιν, διότι ο Αρχηγός απέθανεν. – Απέθανεν! Εφώναξαν όλοι, και σιγανά σιγανά άλλος έπεσεν εδώθεν, άλλος έπεσε εκείθεν εις τας πέτραις, και έκλεγαν την υστέρησιν του.

Πηγή: Ν. Κασομούλης, Στρατιωτικά ενθυμήματα της Επαναστάσεως των Ελλήνων (1821-1833). Προτάσσεται ιστορία του Αρματωλισμού, Γιάννης Βλαχογιάννης (εισ.-σημ.), τ. Β΄, Αθήναι, Χορηγία Παγκείου Επιτροπής, 1939, σ. 504-510.

Την 8 Απριλίου ο Μακρυγιάννης μετά των Αθηναίων επροχώρησε προς τους εχθρούς, απέβησαν εις ομοίως τον Φάληρον και οι υπό τον Ουρκούρτον και αμφότεροι επλησίασαν προς τους εχθρούς ακροβολιζόμενοι μέχρι της εσπέρας, εις όν εκ των Ελλήνων επληγώθησαν περί τους 10.

Πηγή: Λάμπρος Κουτσονίκας, Γενική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Β΄, Εν Αθήναις, Τύποις του «Ευαγγελισμού» Δ. Καρακατζάνη, 1863-1864, σ. 334.

Την 22αν του Απριλίου παρά την δοθείσαν διαταγήν, τινές των εν Φαλήρω εδρευόντων Κρητών τα προσέβαλαν, μάλιστα τους κατά την μάνδραν εχθρούς, αρξαμένου του πυροβολισμού προσέτρεξαν και άλλοι εις βοήθειαν των, τουτ’ αυτό συνέβη και εις τους εχθρούς ώστε ο ακροβολισμός κατήντησε να γίνη μάχη, οι εν Φαλήρω Έλληνες έτρεξαν εις βοήθειαν των συντρόφων τους…ο Καραϊσκάκης… ετουφεκίσθη και ήσθάνθη, ότι η βολή ήτο βαρειά, διέμεινεν όμως έως ότου οι στρατιώται επανέλθουν και επανήλθε και εκείνος εις την σκηνήν του…ο χειρούργος εψηλάφησε και εύρεν ότι η πληγή ήτο θανατηφόρος εις τον βουβώνα, τότε τον μετέφεραν εις το πλοίον του αρχιστρατήγου και στρώσαντες τάπητα επί του εδάφους του δωματίου του απέθανεν εν μέσω των οικείων.

Πηγή: Λάμπρος Κουτσονίκας, Γενική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. Β΄, Εν Αθήναις, Τύποις του «Ευαγγελισμού» Δ. Καρακατζάνη, 1863-1864, σ. 341.

«Υγιαίνετε άξια παλικάρια, και πολυπαθέστατοι σύντροφοι». Ταύτα ειπών με φωνήν αδύνατον, και οφθαλμούς γέμοντας δακρύων εισήλθεν εις το πλοιάριον, το οποίον διετάχθη να τον μετακομίση εις άλλο, όπου έμελλε να τον επισκεφθή ο χειρουργός, όστις ιδών το τραύμα ανίατον διέταξε να μετακομισθή έτι ζων εις Σαλαμίνα, αλλά περί τα μέσα της νυκτός θαλασσοπλοών έτι επλήρωσε το κοινόν χρέος.

Πηγή: Χριστόφορος Περραιβός, Απομνημονεύματα πολεμικά διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά τε το Σούλιον και Ανατολικήν Ελλάδα από του 1820 μέχρι του 1829 έτους, τ. Β΄, Εν Αθήναις, Εκ της Τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά, 1836, σ. 146.

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης βλέπων τους εχθρούς τεταραγμένους, και ενοήσας ότι ήλθον εις κατάστασιν να παραιτήσωσιν εκ μικράς αφορμής τας θέσεις των, επινοείται στρατήγημα, και ερχόμενος εις τους Υδραίους και το σώμα του Ιω. Νοταρά, «τι κάθεσθε παιδία, λέγει… οι Υδραίοι ορμώσι πρώτοι εναντίον του εχθρικού χαρακώματος και συνακολουθούντες οι λοιποί, εν ροπή οφθαλμού αποβάλλουσι τους εχθρούς από εννέα χαρακώματα, κυριεύσαντες όλον τον Πειραιά.

Πηγή: Διονύσιος Σουρμελής, Ιστορία των Αθηνών κατά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα. Αρχομένη από της επαναστάσεως μέχρι της αποκαταστάσεως των πραγμάτων, Εν Αιγίνη, Εκ της τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά, 1834, σ. 205-206.

Την δε 20 φεβρουαρίου πολλοί εχθροί ώρμησαν πολλάκις εις κυρίευσιν των πυργίσκων εξ εφόδου, αλλά πάντοντε απεκρούσθησαν και πολλήν ζημίαν έπαθαν, περί δε την εσπέραν στήσαντες δύο κανόνια ηνάγκασαν τους εγκλείστους να φύγωσι τη νύκτα φέροντας εις Καστέλλαν μιαν εχθρικήν σημαίαν και 35 κεφαλάς, ως τρόπαια την εν τη ημέρα νίκης των, αλλά και πολλήν βλάβην παθόντας, φονευθέντων 10 εξ αυτών και πληγωθέντων 20. Μετά δε την κυρίευσιν των πυργίσκων οι εχθροί ανήγειραν εν πυροβολοστάσιον επί των εκβολών του Ιλισσού.

Πηγή: Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως. Έκδοσις δευτέρα επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα, τ. Δ΄, Εν Λονδίνω, Εκ της εν τη αυλή του Ερυθρού Λέοντος τυπογραφίας Ταϋλόρου και Φραγκίσμου, αωξ΄-αωξβ΄ [1860-1862], σ. 104.

Την δε επαύριον απέβησαν εις Φάληρον οι υπό την οδηγίαν του Ουρκουάρτου, και συμπαραλαβόντες και τους εκεί υπό τον Μακρυγιάννην Αθηναίους εκίνησαν προς τα εχθρικά οχυρώματα, και πολεμούντες επλησίασαν εντός πιστολίας.

Πηγή: Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως. Έκδοσις δευτέρα επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα, τ. Δ΄, Εν Λονδίνω, Εκ της εν τη αυλή του Ερυθρού Λέοντος τυπογραφίας Ταϋλόρου και Φραγκίσμου, αωξ΄-αωξβ΄ [1860-1862], σ. 136.

Ο πάντοτε φιλάσθενος και υπέρ το σύνηθες ασθενών τότε Καραϊσκάκης, όστις έτυχε να πιή την ημέραν εκείνην ιατρικόν, εκοιμάτο καθ’ήν ώραν εγίνετο η μάχη, εξυπνήσας δ’ εκ της πολλής ταραχής και του σφορδού τουφεκισμού, και αναβάς τον ίππον του, έδραμε προς το πεδίον της μάχης συνοδευόμενος υπό πολλών εφίππων αξιωματικών και του ατάκτου ιππικού• σκοπεύων δε να καταπαύση τον πόλεμον και επαναφέρη τους Έλληνας εις τας θέσεις των περιεφέρετο έφιππος και διέτταττε τους πολεμούντας Έλληνας να υποχωρήσωσι και ετοιμασθώσιν εις την προσεχή νυκτερινή ανάβασιν προς την ακρόπολιν• αλλ’ εν ώ εχώρει προς την μάνδραν, ετουφεκοβολήθη• ήσθάνθη ότι η βολή ήτο βαρειά, αλλά διέμεινεν έφιππος, έως ού, επανελθόντων εις τα ίδια των στρατιωτών, επανήλθε και αυτός εις την σκηνήν του…τον κατεβίβασαν από του ίππου του οι περί αυτόν χειροκράτητον, τον εψηλάφησεν ο χειρούργος και ήυρεν ότι επληγώθει θανασίμως εις τον βουβώνα…διετήρησε δ’ εν μέσω δριμυτάτων πόνων τας φρένας του υγιείς και τον λόγον του ακραιφνή μέχρι της γ΄ ώρας μετά το μεσονύκτιον• την δε δ’ εξέπνευσε, και την επαύριον μετεκομίσθη ο νεκρός εν Σαλαμίνα και ετάφη όπου παρήγγειλεν.

Πηγή: Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως. Έκδοσις δευτέρα επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα, τ. Δ΄, Εν Λονδίνω, Εκ της εν τη αυλή του Ερυθρού Λέοντος τυπογραφίας Ταϋλόρου και Φραγκίσμου, αωξ΄-αωξβ΄ [1860-1862], σ. 146-147.

Αρχηγούντος της πολιορκίας εκείνης του Καραϊσκάκη αλλά την 22 Απριλίου (του 1827) πληγωθείς εν μια μάχη απήλθεν εις τους αιωνίους μονάς πεσών υπέρ πίστεως και πατρίδος.

Πηγή: Αμβρόσιος Φραντζής, Επιτομή της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος, αρχομένη από του 1715 και λήγουσα το 1835, τ. Β΄, Εν Αθήναις, Εκ της τυπογραφίας Η Βιτώρια του Κωνστ. Καστόρχη και Συντροφίας, 1839, σ. 482.